سفارش تبلیغ
صبا ویژن

آیینه تاریخ

عراق - آیینه تاریخ

سید محمد احسانی
آیینه تاریخ

عراق باستان 2

1. آموریان یا بابلیان قدیم : عیلامی ها با شکست و اسیر کردن آخرین پادشاه سلسله اور ، عقب نشینی کردند . بنا بر این زمینه برای آموریان که از سرزمین های شام هجوم می آودند، فراهم شد. حمورابی یکی از شاهان این سلسله ، با قانون خود معروف است. این سلسله بدست هیتی ها که از آناتولی به بین النهرین تهاجم کرده بودند ، در حدود 1595 پیش از میلاد از بین رفت[1].

2. کاسی ها : حتی ها از بین النهرین عقب نشینی کردند و بجای آن کاسی ها امور بین النهرین را به عهده گرفتند. کاسی ها که در پیرامون جبال زاگرس در ایران قرار داشتند ، به بین النهرین حمله و به مدت بیش از چهارصد سال از 1595 تا 1157 قبل از میلاد بر این خطه حکمروایی کردند تا اینکه بوسیله عیلامی ها منقرض شدند[2].

3. ایسن ها یا سلسله چهاردهم بابل : عیلامی ها به زودی از بابل عقب نشستند و بجای آن شاهزادگان اهل ایسن ، چهاردهمین سلسله پادشاهی بابل را که دومین سلسله ایسن نیز بود ، تشکیل دادند. این دوره را دوره تاریک بین النهرین می نامند. این سلسله تا سال 1041 در بین النهرین بر سر قدرت بود[3]. بعد از آن چند سلسله بصورت کوتاه بر بابل حکومت کردند[4] که آخرین آن به احتمال زیاد بدست آشوریان پس از 911 پیش از میلاد منقرض شد.

4. آشوریان : آشوری ها جزئی از اقوام عربی قدیم بودند که از شبه جزیره عرب به سمت سوریه ، فلسطین وعراق حرکت کرده و در عراق در قسمت شمال شرقی آن پیرامون دجله ، اسکان پیدا کردند[5]. این قوم پیش از تسلط بر کل بین النهرین ، سالیان دراز در کنار بابلی ها در بین النهرین بودند اما پادشاهان آن در مواقع قدرت بابل ، زیر سلطه آن ها قرار داشت تا آنکه پس از سال 911 قبل از میلاد ، قدرت یافتند و بر کل خاورمیانه سلطه خود را گسترش دادند. آشوریان به سال 612 قبل از میلاد بدست کلدانی ها منقرض شدند[6].

5. کلدانیان :‌ کلدانیان یا بابلیان جدید ، زمانی که آشور رو به سستی بود ، با مادهای حاکم بر ایران دست دوستی داد و به کمک آن آمپراطوری آشور را سرنگون و نینوی پایتخت آن را ویران ساخت. کلدانیان که همچون دیگر سلسله های بابلی بر قسمت جنوبی بین النهرین فرمانروایی می کردند ، تا سال 539 که بدست کوروش هخامنشی سقوط کرد ، پا بر جا بود[7].

6. هخامنشیان : هخامنشیان قوم پارسی بودند که به رهبری کوروش علیه مادها شورش و آن را سرنگون کردند. کوروش در سال 539 به بابل حمله و آن را از کلدانیان گرفت. هخامنشیان قدرت خود را از شرق تا غرب گسترش داد و یک امپراطوری بسیار وسیع بنیاد گذاشت . این امپراطوری به سال 331 پیش از میلاد بدست اسکندر مقدونی به تاریخ پیوست.بابل به سال 333 به وسیله اسکندر فتح شد[8].

7. سلوکیان : اسکندر به سال 323 درگذشت و در مقدونیه بجای وی برادرش ، فیلیپ آرهیدئوس بعنوان پادشاه انتخاب شد. اما قدرت اصلی دست سه سردار اسکندر بود که سرزمین های مفتوحه را میان خود تقسیم کردند. قسمت شرقی شامل سوریه ، بین النهرین و ایران بدست سلوکوس اداره می شدکه سوریه را پایتخت خود قرار داده بود. سلوکیان به سال 126 قبل از میلاد بدست پارتیان از بین النهرین بیرون رانده شدند[9].

8. پارتیان یا اشکانیان : پارتیان بخشی از قوم سکایی بودندکه از مناطق ماوراء النهر به سمت ایران آمده بودند. آن ها با فتح ایران و بین النهرین ، امپراطوری نیرومندی تشکیل دادند که تا 227 میلادی دوام یافت[10] اما سرانجام در این تاریخ   یا به تاریخ 224 بدست اردشیر ساسانی منقرض شد[11].

9. ساسانیان : موسس سلسله ساسانیان ، اردشیر بابکان است که ابتدا به کمک پدر ، حکومت محلی پارس را از سلسله بازرنگی که سلسله ای خراجگذار اشکانی بود ، گرفت. بعد از آن با توسعه قلمرو به تدریج بر قلمرو خود افزود و سرانجام به سال 224 ، بابل پایتخت اشکانیان را تسخیر کرد و به سال 226 میلادی در تیسفون ، رسما تاجگذاری کرد[12]. این سلسله به مدت پنج قرن باقدرت بر ایران حکومت کرد تا اینکه با حمله مسلمانان و فتح تیسفون (مداین) به سال 636 میلادی / 16 هجری و سپس شکست در جلولا در همان سال ، بین النهرین از دست ساسانیان خارج شد و با مرگ یزدگرد سوم به سال 651م/31 این سلسله بکلی منقرض شد.

 



[1] . همان ، ص220

[2] . همان ، ص221

[3] . همان ، ص267 ، طه باقر و ... ؛ تاریخ العراق القدیم ، ص197

[4] . ژرژرو ؛ بین النهرین باستان ، ص270

[5] . طه باقر و ... ؛ تاریخ العراق القدیم ، ص202

[6] . ژرژ رو ؛ بین النهرین باستان ، ص355

[7] . همان ، ص363

[8] . همان ، ص392

[9] . همان ، صص 390 . 396

[10] . همان ، ص397

[11] . آرتورکریستن سن ؛ ایران در زمان ساسانیان ، ترجمه ، رشید یاسمی ، ص137

[12] . آرتورکریستن سن ؛ ایران در زمان ساسانیان ، ص137



برچسب‌ها: عراق

تاریخ : دوشنبه 88/11/19 | 5:6 عصر | نویسنده : سید محمد احسانی | نظر

عراق باستان

تاریخ بین النهرین باستان تا زمان کوروش به درستی روشن نیست و در تاریخ های ظهور و افول سلسله ها و حتی در خود آن ها اختلافات زیادی به چشم می خورد. دلیل این امر آن است که تاریخ این سلسله ها بر اساس یافته های باستان شناسی ، بصورت تقریبی تعیین شده است[1].

بنا بر این ، برای آنکه یک تصویر کلی از عراق باستان داشته باشیم ، نمایه ای از دوره ها و سلسله های ماقبل اسلام در بین النهرین ، بر اساس کتاب بین النهرین باستان و تاریخ العراق القدیم آورده می شود:

این دوره ها اگر از دوره های عصر حجر و ماقبل تاریخ که بگذریم ، عبارتند از :

1. سومریان : این سلسله که بنام دولت شهر ها نیز شناخته می شود ، از حدود 3000 تا 2334 قبل از میلاد ، دوام یافته اند. سومریان را به سه سلسله مجزا تقسیم کرده اند :

الف ) سلسله اول : از حدود 3000 تا 2800 ق.م , ب ) سلسله دوم :‌2800 تا 2700 ق.م , ج) سلسله سوم : 2700تا 2334 ق.م

سومریان متشکل از چهارده شهر و حومه, بوده که بر هریک از آن ها یک نفر حکومت می کرده است[2].

2. اکدی ها : سارگن اکدی دولت شهرهای سومری را از بین برد و از آن ها یک امپراطوری جدید ساخت. این سلسله که از نژاد سامی بودند ، از 2334 تا 2316 قبل از میلاد بر بین النهرین حکومت کردند[3].

3. گودها : آن ها قبایلی بودند که از کوه های شمال شرق بین النهرین ، بر حکومت اکدی هجوم می آوردند. آنان توانستند امپراطوری اکدی را نابود کنند و خود بجای آن از حدود 2211- 2120 بر بین النهرین حکومت کنند[4].

4. سومریان جدید یا سلسله اور سوم: بعد از آنکه گود ها حدود یکقرن فرمانروایی کردند ، در حدود سال 2120 مردی از رجال سومر بنام" اتوحیکال" که هنوز دولت شان بصورت دست نشانده باقی مانده بود ، برخاست و سلسله گودی را بر انداخت. وی تا 2113 حکومت کرد. ولی یکی از فرماندارانش بنام " اورنمو" علیه وی شورش کرد و حکومت را خود بدست گرفت و سلسله اور سوم را پایه گذاری کرد. این سلسله از یکطرف از سوی وحشیان آموری و از سوی دیگر از طرف کشور عیلام مورد تهاجم واقع می شد. این سلسله تا حدود سال 2006 ق.م تداوم یافت تا اینکه در آن سال بواسطه عیلامی ها منقرض شد[5].




[1] . ر.ک : ژرژ رو ؛ بین النهرین باستان، ص38 ؛ مثلا در حالیکه برخی سومریان را تا هزاره چهارم پیش از میلاد به عقب می برند(فب مار ؛ تاریخ نوین عراق ، ترجمه ، محمد عباسپور ، ص37) ، گروهی دیگر آن را در حدود هزاره سوم پیش از میلاد (2850ق.م) می دانند. برخی انقراض سومریان و روی کار آمدن اکدی ها را از سال 2750 پیش از میلاد د انسته(هربرت جرج ولز ؛ کلیات تاریخ ، ترجمه ، مسعود رجب نیا ، ج1‌، ص206) و بعضی دیگر آن را در سال 2371 دانسته اند. در همین حال انقراض اکدی ها را بعضی بدست گوتی ها(مردمانی که از کوه های زاگرس بر بین النهرین هجوم می آوردند) در سال 2211 می دانند(فاضل عبدالواحد علی ؛ السومریون والاکدیون ، مطبوع درمجموعه مقالات " العراق فی التاریخ " ، ص78) ، و گروهی دیگر آن را بدست بابلی ها در سال 2100 می دانند (هربرت جرج ولز ؛ کلیات تاریخ ، ترجمه ، مسعود رجب نیا ، ج1‌، ص207) و عده ای هم انقراض اکدی ها و روی کار آمدن حمورابی بابلی را در حدود سال 1900 ذکر می کنند(فب مار ؛ تاریخ نوین عراق ، ترجمه ، محمد عباسپور ، ص37)

 

[2] . همان ، ص120

[3] . همان ، ص135 ، طه باقر ، فاضل عبدالواحد علی ، عامر سلیمان ؛ تاریخ العراق القدیم ، ص90

[4] . طه باقر و ... ؛ تاریخ العراق القدیم ، ص152

[5] . ژرژ رو ؛ بین النهرین باستان ، ترجمه ، عبدالرضا هوشنگ مهدوی ، ص150، طه باقر و ... ؛ تاریخ العراق القدیم ، ص165

 



برچسب‌ها: عراق

تاریخ : دوشنبه 88/11/19 | 5:4 عصر | نویسنده : سید محمد احسانی | نظر

دوره های عصر حجر عراق

 

 

بطور کلی دوره های عصر حجر عراق باستان که از طریق آثار باستانی آن کشور تاریخ گذاری شده ، به چهار دوره تقسیم می شوند:

  

1.              دوره حسونه 5800- 5500 ق. م : این دوره را بدین خاطر ، دوره حسونه نام گذاری کرده اند که آثار باستانی حدود 5000 سال قبل در تپه ای بنام " تل حسونه" کشف شده است. این تپه در بیست و دو مایلی جنوب موصل قرار دارد که در سالهای 1943- 1944 میلادی بوسیله اداره کل باستان شناسی عراق ، مورد کاوش و تحقیق قرار گرفت[1].

2.              دوره سامره 5500 – 5000 ق. م : دوره سامره به تمدنی گفته می شود که در اثر کاوشهای باستان شناسی در شهر سامرا کشف شده است. ظروف سفالی کشف شده از این تمدن ، همه به یک رنگ اما به اشکال حیوانات از قبیل ماهی ، پرنده و انسان ساخته شده اند[2].

3.              دوره حلف 5300- 4500 ق.م : این دوره بنام تپه ای بزرگ نزدیک روستای " رأس العین" واقع در مرز ترکیه - سوریه نامیده شده که " تل حلف" دارد. این تمدن با ظروف سفالین خود با رنگهای مختلف و همچنین خانه های دایره ای شکل و آثار دیگرش ممتاز می شود[3].



[1] . همان ، ص58 ، طه باقر و ... ؛ تاریخ العراق القدیم ، ص88

[2] . همان ، ص61، طه باقر و ... ؛ تاریخ العراق القدیم ، ص89

 

 

 

 



برچسب‌ها: عراق

تاریخ : یکشنبه 88/11/18 | 8:19 عصر | نویسنده : سید محمد احسانی | نظر
       


.: Weblog Themes By Slide Skin:.